Vilko Gecan
Cinik, 1921.
ulje na platnu
110,5 x 99 cm
MG-2668

Cinik Vilka Gecana paradigmatski ukazuje na specifičnost poimanja ekspresionizma u hrvatskih umjetnika dvadesetih godina prošloga stoljeća. Mladić na slici čita novine Der Sturm, njemačko glasilo koje je i u Hrvatskoj bilo ključno za promociju ekspresionizma. Grimasa koja je slikarevo lice izobličila do neprepoznatljivosti, dramatična gesta i tijelo u grču inspirirani su nedvojbeno njemačkim ekspresionističkim filmom i kazalištem. Gecan kao veliki ljubitelj Kabineta doktora Caligharija gradi tjeskobnu scenu sa skošenim podom i predimenzioniranim stolom. Sve je u službi ekspresije – uz dramatičan kontrast svjetla i sjene, kompozicija je nestabilna, a očište umnoženo. Slika je prvi put izložena na Proljetnom salonu 1921., a prethodili su joj brojni crteži od kojih je jedan ranije objavljen u avangardističkom časopisu Zenit Ljubomira Micića koji unatoč tvrdnje da ‘pravog ekspresionizma kod nas nema’ naglašava kvalitetu Gecanovih crteža i grafika iz ciklusa Klinika i Ropstvo na Siciliji, inspiriranih teškim iskustvom Prvog svjetskog rata. Nakon trogodišnjeg zarobljeništva na Siciliji i dobrovoljnog odlaska na Solunski front Gecan se 1919. pridružuje Uzelcu na studiju u Pragu gdje zajedno uče kod Jana Preislera, a kasnije živi i radi u Zagrebu, Berlinu, New Yorku i Chicagu. Od povratka u domovinu 1932. slika intimističke scene jakog kolorizma.

Tekst: Lada Bošnjak Velagić, viša kustosica Nacionalnog muzeja moderne umjetnosti © Nacionalni muzej moderne umjetnosti, Zagreb
Foto: Goran Vranić © Nacionalni muzej moderne umjetnosti, Zagreb