Kamilo Tompa
Atomska gljiva, bez datacije
tuš/papir
345 x 255 mm
MG-5730
U vizualnoj je umjetnosti malo uspjelih prikaza razaračke snage atomske bombe. U pokušaju da prikažu atomsku eksploziju, tradicionalne su likovne umjetnosti najčešće zapadale u patetiku, pa se čini da su slikari i kipari prešutno zadatak prikazivanja prepustili filmu i fotografiji. I doista, možda je umjetnički najuspješniji, najkritičniji prikaz atomske bombe onaj izveden u okviru eksperimentalnog filma. Naime, kratki film Bruce Connera „Raskrižje“ iz 1975. prikazuje podvodnu atomsku eksploziju koju je 1946. izvela američka vojska na Bikini otočju u Pacifiku. Connerov film se isključivo sastoji od dokumentarnih vojnih snimki, ali reproduciranih u slow-motion-u i u trajanju od 37 minuta.
Možda zbog toga što se još 1937. bavio konstrukcijom stroboskopa, pokušavajući reproducirati vlastiti animirani film; možda zbog toga što je nakon neuspjeha sa stroboskopom pisao Waltu Disneyu, slao mu crteže i molio za novce koji bi mu pomogli u realizaciji nauma; možda zbog toga što se zanimao za aeronautiku i astronomiju - tko zna, ali je Kamilu Tompi pošlo za rukom prikazati atomsku eksploziju u mediju tradicionalne slike. Osobito mu je uspjelo prikazati penjanje oblaka radioaktivne prašine u vis; energija tog pokreta je jasno vidljiva i to crtežu pridaje dodatnu zlokobnost. Zanimljivo je da crtež ima i ludičku dimenziju – pojedini su oblici stvoreni gotovo slučajno, naginjanjem papira i gibanjem crne tinte po papiru - ali to prizoru nimalo ne oduzima ozbiljnost. Tompa je 1926. završio slikarstvo na zagrebačkoj Akademiji likovnih umjetnosti. Uključio se u rad grupe Zemlja 1931. kada je osnovao i Pučki teatar u Zagrebu. Zanimalo ga je puno toga - animirani film, kreativnost djece, kazalište, scenografija, itd. - i u svemu se izrazio s uspjehom. Dobitnik je Nagrade Vladimir Nazor za životno djelo 1967.
Tekst: Klaudio Štefančić, viši kustos Nacionalnog muzeja moderne umjetnosti © Nacionalni muzej moderne umjetnosti, Zagreb
Foto: Goran Vranić © Nacionalni muzej moderne umjetnosti, Zagreb